Als we het over landschapsbeheer hebben dan gaat het in regel over grootschalige projecten voor overheden: een paar kilometer van een beek of rivier, een heel moerasgebied,… Kleinschalige projecten kunnen echter net zo belangrijk en ingrijpend zijn voor de leefomgeving van een enkel gezin, zoals het verstevigen van een stukje van een beek achteraan in de tuin of het beplanten van een overstortbekken langs een woonwijk.
De oever van een waterloop lijkt misschien eenvoudig, maar is in werkelijkheid een complex gegeven. Niet alleen scheidt hij land van water, hij vangt ook de krachten en schommelingen van dat water op, heeft een heel specifieke fauna en flora, helpt bij de natuurlijke zuivering van het water en biedt voor de mens mogelijkheden op recreatief vlak (zoals vissen).
Bij het natuurvriendelijk inrichten van een oever is het nodig de oever als een geheel te bekijken. Zowel de functie van de oever als de esthetische, landschappelijke en ecologische doelstellingen bepalen hoe de oever best (her)ingericht wordt. Hierbij denken we bijvoorbeeld aan:
De randen van een vijver zien er op het eerste gezicht misschien hetzelfde uit als de oevers van een waterloop maar vergen meestal toch een andere aanpak. De bestaande vegetatie zoals bomen en struiken laten vaak niet toe om een oeverversteving te voorzien zoals we die meestal toepassen bij waterlopen. Het gebruik van stortstenen is ook niet praktisch en vaak laat de helling van het talud dit ook niet toe.
Door het gebruik van onder meer kokosrollen kunnen we een natuurlijke oeverversteviging maken die de teen en het talud van de oever van vijvers (en ook van traag stromende waterlopen) tegen erosie beschermen zonder de plantengroei te hinderen. Ook steile oevers, onder meer belangrijk als specifiek biotoop voor vele soorten bedreigde oevervogels, kalven zo niet meer af.
Om een verantwoord multifunctioneel gebruik van waterlopen en hun valleien in de toekomst mogelijk te maken, is een integrale aanpak noodzakelijk. De hoofddoelstelling van dit integrale waterbeheer is alles zodanig in te richten of te beheren dat ze voldoen aan alle menselijke gebruiksfuncties en hun ecologische functies behouden of terugkrijgen.
Bij de uitvoering van beheerswerken dient men rekening te houden met het behoud van zo natuurlijk mogelijke structuurkenmerken van de waterloop. Om dit te bereiken zijn diverse ingrepen in het stroomgebied mogelijk zoals een andere aanpak van de ruimingen, het heraanleggen van oevers, het hergraven van de oorspronkelijke bedding en het creëren van overstroombare gebieden. In bepaalde gevallen kan men ook kiezen voor het ophouden van het water in bepaalde delen van de waterloop zodat de vochtige valleigebieden niet ontwateren.
Het recultiveren van (vervuilde) terreinen en sites met aandacht voor het milieu vraagt een goed doordacht ontwerp. Hierbij dient rekening gehouden te worden met:
